هوش هیجانی چیست و چه مولفه هایی دارد؟

یکی از ارکان مهم دستیابی به موفقیت و رضایت در زندگی، برخورداری از هوش هیجانی بالا است. اصطلاح هوش هیجانی یا EQ) Emotional Quotient) به معنای آگاهی درست از احساسات، درک و مدیریت احساساتمان در شرایط گوناگون زندگی است. همه ما هیجاناتی مثل شادی، غم، خشم، ترس و انواع دیگری از هیجانات داریم. موضوع مهم این است که ما از هیجانات و احساسات خود در موقعیت های گوناگون زندگی چطور استفاده می کنیم؟ 

 می توان گفت هیجانات واکنش های فیزیولوژیکی هستند که باعث می شوند بدن انجام عمل متناسبی را در یک موقعیت خاص انجام دهد. به عنوان مثال گاهی پیش آمده که خواستیم حرفی را به کسی بزنیم، اما هرطوری گفتیم باز هم آن شخص ناراحت شده، یا مثلا در یکی از زمینه‌های زندگی شکست خورده‌ایم و نمی‌دانیم آن را چطور مدیریت کنیم. کسی که هوش هیجانی بالایی دارد، اکثر مواقع در کارها موفق عمل می کند، حتی اگر هم مواقعی با  شکست مواجه شود، به خوبی می تواند شکست خود را مدیریت کند.

هوش هیجانی چیست؟

هوش هیجانی یک نوع مهارت اجتماعی است که به افراد در مدیریت عواطف و احساسات شخصی و در ارتباط با دیگران کمک می‌کند. توانایی تشویق و ترغیب دیگران نیز نشان دهنده یک نمونه هوش هیجانی است. چند مورد از بهترین مزایای هوش هیجانی عبارتند از:

• کنترل و مدیریت استرس برای تصمیم گیری و عملکرد بهتر
• استفاده درست از منطق و احساسات در تصمیم گیری 
• مدیریت احساسات و هیجانات مثبت و منفی

با کنترل احساسات و هیجانات افراد به طور موثرتری با هم ارتباط برقرار می کنند و در نتیجه یادگیری و تمرین مدیریت احساسات و بهبود هوش هیجانی ضرورت زیادی دارد.

مولفه های مختلف هوش هیجانی

هوش هیجانی از ارکان مختلفی تشکیل شده که لازم است به هر یک از آن ها توجه کنیم تا بتوانیم از عواطف و احساسات خود در درست‌ترین شکل ممکن استفاده کنیم. در ادامه به توضیح مهم‌ترین مولفه های هوش هیجانی در افراد می پردازیم:

۱.خودآگاهی

یکی از مهم‌ترین مولفه‌های هوش اجتماعی در زندگی انسان‌های موفق، خودآگاهی هیجانی است. خودآگاهی در هوش هیجانی یعنی من احساسات و عواطف خودم را کاملا می شناسم و با آگاهی دقیق از هیجانات خودم می‌توانم در شرایط و موقعیت‌های گوناگون به درستی از آن‌ها استفاده کنم. به طور مثال من چه علایقی دارم؟ چه توانمندی‌هایی دارم؟ چه نقاط قوت و ضعفی دارم؟ ارزش ها و انگیزه های من چیه؟ و سوالاتی از این دست، خودآگاهی هیجانی ما را مشخص می‌کنند.

۲.کنترل و مدیریت هیجانات خود

کنترل هیجانات یعنی وقتی در شرایط و موقعیت‌های ناگهانی، تنش‌زا و مبهم قرار گرفتیم به خوبی هیجانات ناگهانی خود را مدیریت کنیم یا حتی بتوانیم تا حدودی نوع آنها را تغییر دهیم. مثلا در شرایطی که خشمگین و عصبانی هستیم بتوانیم واکنش درستی نشان دهیم، در شرایط مبهم تصمیم مهمی نگیریم یا اقدام مهمی انجام ندهیم.

۳.انگیزه درونی و خود انگیختگی

 نگرش و باور مثبت نسبت به خود، یکی از ویژگی های مهم افراد دارای هوش هیجانی بالا است. افراد به خاطر نگرش مثبتی که به خودشان دارند، شروع به تلاش و اقدام برای رسیدن به اهداف‌شان می کنند. این افراد هوش هیجانی بالایی دارند. آن‌ها در هر موقعیتی با انگیزه بالا، کار درست را در زمان درست خودش انجام می‌دهند و همواره به دنبال روش‌هایی برای تلاش و اقدامات بهتر در مسیر اهداف خود هستند. همین موضوع، سبب می‌شود آنها در شرایط نامطلوب گوناگون، انگیزه و روحیه خود را حفظ کنند و همیشه به دنبال یافتن بهترین راه‌ها برای رویارویی با این شرایط نامطلوب باشند.

۴.مهارت اجتماعی بالا در برقراری ارتباط موثر

کسانی که هوش هیجانی بالایی دارند، به خوبی با دیگران ارتباط موثر و مفید برقرار می‌کنند. آن‌ها به خاطر بهره‌گیری درست از عواطف و احساسات خود، در هر ارتباطی موفق هستند. این افراد به راحتی با دیگران روابط صمیمی در عین حال معنی دار و موفق ایجاد می‌کنند. همچنین، چون افراپ با هوش هیجانی زیاد، توانایی بالایی در متقاعدسازی و پذیرش دیگران دارند، مدیرانی بسیار موفق در کسب و کار خود هستند.

۵.همدلی؛ درک درست احساسات دیگران

همدلی در واقع آگاهی برای ابراز واکنش های درست هیجانی خود در مقابل دیگران است. همدلی از طریق گفتار، رفتار و ابراز احساسات مناسب و مورد علاقه در مقابل دیگران به وجود می‌آید. عنصر همدلی یکی از مولفه های بسیار مهم در افرادی  است که هوش هیجانی بالایی دارند. آن ها در مقابل احساسات دیگران درک بالایی دارند و به خوبی می‌توانند از احساسات و هیجانات خود برای همراهی و همدلی با دیگران بهره ببرند.

کلام آخر

 همان طور که ابتدای مقاله عنوان کردیم هوش هیجانی به معنای توانایی شناخت، درک و مدیریت احساسات خودمان و دیگران است. انسان های موفق اکثرا هوش هیجانی بالایی دارند. هوش هیجانی بالا از مولفه های مهم برای پیشرفت و موفقیت در زندگی است. 

ما در این مقاله با هوش هیجانی و مولفه های مربوط به آن آشنا شدیم، برای افزایش  هوش هیجانی، یادگیری و به کارگیری مولفه‌هایی که ذکر کردیم یعنی خودآگاهی، کنترل و مدیریت هیجانات، انگیزه درونی، ارتباطات اجتماعی موثر و همدلی بسیار تاثیر گذار خواهد بود. در این زمینه به راهنمایی بیشتری نیاز دارید؟ با مشاوران سایت مدیا آموز تماس بگیرید.